Sinds de coronapandemie is er meer aandacht voor eenzaamheid onder jongeren, maar wie hebben nou meer last van eenzaamheid? Jongeren in de stad of op het platteland? Een interessante onderzoeksvraag waar wij zijn ingedoken.
Om tot dit antwoord te komen, zijn wij in gesprek gegaan met een drietal betrokkenen. Twee daarvan zijn onderdeel van de doelgroep. We zijn in gesprek gegaan met Ilham, 19 jaar en woonachtig in een stad, en Sandra, 24 jaar en woonachtig op het platteland. Daarnaast hebben we Jan Willem van de Maat gesproken, onderzoeker bij het Kennisinstituut Movisie, die zich al 14 jaar bezig houdt met het thema eenzaamheid.
Wat zijn oorzaken van eenzaamheid en hoe is dit terug te zien in de (directe) omgeving?
Volgens Jan Willem voelen veel jongeren zich wel eens eenzaam. In maart 2022 voelde 55% van de jongeren zich in enige mate eenzaam (RIVM). Ongeveer 10% van de jongeren voelt zich sterk eenzaam. Dit komt onder andere naar voren in het onderzoek ‘Eenzaamheid onder jongeren’ van Bureau Omlo en Movisie[1].
Eenzaamheid hangt volgens Jan Willem vaak samen met de opvoeding: ‘Als je weinig gestimuleerd en positief ondersteund wordt door je ouders, ligt eenzaamheid sneller op de loer. Daarnaast kunnen jongeren passief zijn in het omgaan met problemen’.
Eenzaamheid is volgens Jan Willem te zien op de volgende drie niveaus:
- Individueel niveau. Dit betreft het karakter en de persoonseigenschappen;
- Sociaal niveau. Hierbij gaat het om de sociale omgeving van een jongere;
- Maatschappelijk niveau. Het gaat hierbij om de normen en waarden vanuit de maatschappij. Een trend is dat onze samenleving de afgelopen decennia steeds individualistischer is geworden.
Sandra is in haar leven een paar keer verhuisd. Dit ziet zij als een mogelijke oorzaak voor eenzaamheid. Het kan dan namelijk best lastig zijn om aansluiting te vinden. Van de andere kant kan het juist ook weer een kans zijn om nieuwe mensen te ontmoeten.
Volgens Ilham heeft iedereen wel eens te maken met gevoelens van eenzaamheid. In haar omgeving ziet ze dat veel jongeren zich anders voordoen dan dat ze werkelijk zijn. Ilham denkt dat sociale media een rol kan spelen bij gevoelens van eenzaamheid. Via de sociale media wordt een ander beeld geschetst van de werkelijkheid.
‘Alles lijkt perfect.’
Als je de perfecte levens van anderen ziet, is er een grote kans dat je onzeker wordt over je eigen leven. Onzekerheid kan een oorzaak zijn van eenzaamheid.
Verschil stad en platteland
Jan Willem ziet een aantal verschillen tussen stad en platteland. Volgens hem is het tempo van leven wat langzamer en menselijker op het platteland, maar tegelijkertijd wordt er ook minder over gevoelens gepraat: ‘op het platteland zijn mensen nuchterder en is de sfeer vaak wat relaxter. In de stad is de individualistische cultuur zichtbaarder en zie je minder verenigingsleven’. Volgens Jan-Willem gaat ontplooiing en ontwikkeling vaak makkelijker in grote steden. In dorpen zijn mensen wat meer op elkaar gericht. Daardoor kan de wereld soms ook klein zijn.
Hoe kijken de jongeren hier tegenaan? Volgens Sandra zijn er minder voorzieningen en ontmoetingsplekken op het platteland. Het kost dan ook wat meer moeite om mensen te ontmoeten, terwijl je ook ziet dat er veel grote vriendengroepen zijn: ‘Ik heb het idee dat onderlinge communicatie op het platteland belangrijker is, omdat je meer met elkaar te maken hebt. Voor mijn gevoel is er in een stad meer eenzaamheid, omdat het veel makkelijker is om in je eigen wereld te blijven. Mensen zijn in de stad meer op zichzelf.’
Volgens Ilham zie je eenzaamheid zowel in het dorp als in de stad: ‘Ik denk dat wij in de stad meer mensen om ons heen hebben, en in het dorp hebben ze elkaar.’ Op het platteland ben je wel meer afhankelijk of je ergens kunt aanhaken. Sandra: ‘Als je echter nergens bij aan kunt haken of geen aansluiting vind, kan het platteland heel eenzaam zijn. Ik denk dat het in een stad makkelijker is om mensen te ontmoeten die dezelfde hobby’s hebben als jij’.
Corona en eenzaamheid
Recente cijfers van het RIVM laten zien dat jongeren (18 – 35 jaar) na corona meer eenzaamheid ervaren[2]. Toch was er in het jaar voor de coronacrisis ook al sprake van eenzaamheid onder jongeren[3]. Redenen hiervoor kunnen zijn dat jongeren hoge verwachtingen hebben van zichzelf en van elkaar.
Volgens Jan Willem heeft corona er wel toe bijgedragen dat het taboe rondom dit thema wat afgenomen is.
Sandra ziet de volgende ontwikkeling, als ze kijkt naar haar vriendengroep: ‘een deel van de vriendengroep is elkaar in de coronatijd gewoon blijven opzoeken. Een ander deel van de vriendengroep is in de coronatijd thuis gebleven en mist nu aansluiting met de groep die elkaar wel is blijven opzoeken.’ Zij ziet dus een zichtbaar verschil.
Ilham heeft de coronaperiode als pittig ervaren. ‘Destijds zat ik veel thuis bij mijn familie. Dit leverde veel ruzie op, omdat je continu op elkaar lip zat’.
‘De coronapandemie zette echt een stop op mijn leven. Ik heb me in die periode wel eenzaam gevoeld’.
Hoe ga je om met eenzaamheid onder jongeren?
Jan Willem geeft aan dat er sinds corona meer aandacht voor het onderwerp is, ook specifiek voor eenzaamheid onder jongeren: ‘dat is een mooie eerste stap, maar de vraag is nu wel: wat gaan we anders doen? Het zou mooi zijn als meer aandacht zou komen voor interventies, zowel preventief als curatief.’
Volgens Sandra begint het bij het bespreekbaar maken van eenzaamheid op scholen, waarbij het belangrijk is om thema vanuit positiviteit te belichten. Hierdoor kunnen jongeren hun eigen kracht meer ontdekken en zichzelf laten zien.
‘Ik denk dat het probleem bij jongeren is dat ze er zo graag bij willen horen, dat ze vergeten wie ze zelf zijn. Dus eigenlijk op zoek zijn naar iets wat er niet is en zichzelf voordoen als iemand die ze niet zijn of niet willen zijn.’
Ilham is ervan overtuigd dat een plek, zoals AM-Support in Arnhem[4], waar jongeren begeleiding krijgen en hulp krijgen bij het ontdekken van hun talenten, erg goed werkt om jongeren weer in hun kracht te zetten.
Jan-Willem: ‘Eigenlijk is het raar dat je op school allerlei vakken krijgt, maar dat er geen vak is op het gebied van sociale en emotionele vaardigheden. Hier is zeker nog winst op te behalen. Door middel van zo’n vak kunnen docenten wellicht sneller ingrijpen en kunnen jongeren eerder aangeven hoe het met ze gaat.’
Wil je meer weten over het onderzoek of thema? Neem dan contact op met Lilian van Uhm of Filip Hendricks.
Wist je trouwens ook dat er verschillende subsidiemogelijkheden zijn als jij een mooi initiatief hebt om mensen bij elkaar te brengen? Neem contact op met een van onze adviseurs en bekijk samen de mogelijkheden!
Bronnen:
[1] https://www.movisie.nl/sites/movisie.nl/files/2021-05/Eenzaamheid%20onder%20jongeren.pdf
[2] https://www.rivm.nl/gezondheidsonderzoek-covid-19/kwartaalonderzoek-jongeren
[3] https://www.cbs.nl/nl-nl/nieuws/2022/39/vooral-jongeren-emotioneel-eenzaam-in-2021
Pagina delen
